Η προστασία του θαλάσσιου περιβάλλοντος και η βιώσιμη ανάπτυξη των θαλάσσιων δραστηριοτήτων αποτελούν θεμελιώδεις προκλήσεις για το μέλλον της ναυτιλίας και του θαλάσσιου τουρισμού. Στο πλαίσιο του Συνεδρίου Θαλάσσιου Τουρισμού και Ανάπτυξης "Γαλάζιοι Ορίζοντες", που διεξήχθη στο International Sea Tourism Festival 2025 αναδείχθηκε η ανάγκη εξισορρόπησης μεταξύ ανάπτυξης και περιβαλλοντικής ευαισθησίας για τη μακροπρόθεσμη ευημερία του τομέα.
Στο πλαίσιο συζήτησης στρογγυλής τραπέζης, ο Γενικός Διευθυντής του Υφυπουργείου Ναυτιλίας, Στέλιος Χειμώνας, υπογράμμισε ότι η παγκόσμια ναυτιλία βρίσκεται αντιμέτωπη με πολλαπλές προκλήσεις, οι οποίες επηρεάζουν άμεσα και τον ναυτικό τουρισμό. Κεντρικό ζήτημα είναι η απανθρακοποίηση της ναυτιλίας, καθώς η Ευρωπαϊκή Ένωση έχει θέσει ως στόχο την πλήρη απανθρακοποίηση έως το 2050.
Η εφαρμογή της οδηγίας για το EU ETS και του κανονισμού FuelEU Maritime επιβάλλει πλέον οικονομικά πρόστιμα στα ρυπογόνα πλοία, ενώ θεσπίζει τεχνικούς περιορισμούς στη χρήση καυσίμων. Όπως ανέφερε ο κ. Χειμώνας, «πριν από δύο εβδομάδες, στη συζήτηση για τα Net Zero Frameworks, τα κράτη μέλη αποφάσισαν αναβολή ενός έτους λόγω διισταμένων απόψεων».
Τα εναλλακτικά καύσιμα χαμηλού άνθρακα παραμένουν περιορισμένα, ενώ εκείνα μηδενικής εκπομπής είναι ακόμα σχεδόν ανύπαρκτα στην αγορά. «Τα οικονομικά μέτρα που λαμβάνονται προς το παρόν λειτουργούν περισσότερο ως φόρος που τελικά μετακυλίεται στους καταναλωτές», τόνισε, προσθέτοντας ότι το παζλ γίνεται ακόμη πιο περίπλοκο λόγω των γεωπολιτικών συνθηκών.
Η Κύπρος, σημείωσε, έχει συστήσει Διατμηματική Επιτροπή με στόχο την αποτελεσματική αντιμετώπιση όλων των θεμάτων ρύπανσης, από την πρόληψη έως την εποπτεία και την εφαρμογή νέων πολιτικών για καθαρότερες θάλασσες.
Η Καθηγήτρια Τούλα Ονουφρίου, Professor of Infrastructure Reliability and Management στο Τεχνολογικό Πανεπιστήμιο Κύπρου, τόνισε ότι ο θαλάσσιος τουρισμός αποτελεί έναν από τους πιο σημαντικούς πυλώνες ανάπτυξης για τη χώρα. «Η Κύπρος διαθέτει μια μοναδική και εκτεταμένη ακτογραμμή, την οποία μπορούμε να αξιοποιήσουμε στο μέγιστο, αρκεί να δημιουργηθούν οι κατάλληλες υποδομές», είπε.
Ωστόσο, όπως επισήμανε, η ανάπτυξη υποδομών είναι αναπόφευκτα μια παρέμβαση στο φυσικό περιβάλλον. Επομένως, «οποιαδήποτε νέα μαρίνα ή λιμενικό έργο πρέπει να αναπτύσσεται με ευθύνη και με ολιστική προσέγγιση που λαμβάνει υπόψη τον πλήρη κύκλο ζωής του έργου».
«Παλαιότερα, η συντήρηση και η αξιολόγηση των επιπτώσεων γίνονταν εκ των υστέρων, όταν τα προβλήματα είχαν ήδη προκύψει. Σήμερα, οφείλουμε να ενσωματώνουμε τους στόχους προστασίας του περιβάλλοντος και της δημόσιας υγείας ήδη από το στάδιο του σχεδιασμού», υπογράμμισε.
Για τις μαρίνες, η καθηγήτρια Ονουφρίου σημείωσε ότι η περιβαλλοντική προστασία δεν είναι απλώς υποχρέωση, αλλά επιχειρηματικός στόχος. «Η διατήρηση καθαρής ποιότητας νερού και η σωστή διαχείριση των αποβλήτων αποτελούν βασικούς δείκτες ποιότητας μιας επένδυσης. Επομένως, η προστασία του περιβάλλοντος ενισχύει την ανταγωνιστικότητα και την αξία της μαρίνας».
Ο Νικηφόρος Παμπάκας, General Manager της Limassol Marina, ανέφερε ότι η εμπειρία της Κύπρου στις μαρίνες αναγνωρίζεται πλέον διεθνώς. «Σε συνέδρια στην Ισπανία, μας έχουν συγχαρεί και μας προσκαλούν να παρουσιάσουμε την εμπειρία μας, γιατί έχουμε το πλεονέκτημα να σχεδιάζουμε μαρίνες από το μηδέν, ενσωματώνοντας εξ αρχής τις πιο σύγχρονες τεχνολογίες».
Η Μαρίνα Λεμεσού, όπως εξήγησε, διαθέτει προηγμένα συστήματα διαχείρισης νερού, ολοκληρωμένη διαχείριση αποβλήτων και εκτεταμένους χώρους πρασίνου. Συνεργάζεται με πανεπιστήμια, συμμετέχει ενεργά σε ευρωπαϊκά προγράμματα, όπως το Going Green Together και το EU Mission Cities, ενώ πρόσφατα έχει επεκτείνει την παραγωγή ηλιακής ενέργειας με στόχο να φτάσει στο 10% της συνολικής κατανάλωσης, μέσω έξυπνων τεχνολογιών.
«Αυτές οι πρωτοβουλίες καθιστούν την Κύπρο έναν ελκυστικό και σύγχρονο προορισμό για επενδυτές και επισκέπτες, κάτι που αναγνωρίζεται ολοένα και περισσότερο και στο εξωτερικό», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Ζαχαρίας Σιόκουρος, CEO του Cyprus Marine & Maritime Institute (CMMI), υπογράμμισε ότι το Ινστιτούτο έχει επενδύσει σημαντικούς πόρους για την ανάπτυξη γνώσης και υποδομών, με επίκεντρο τη βιώσιμη ανάπτυξη, τις καινοτόμες εφαρμογές και την προστασία του περιβάλλοντος.
«Η τεχνολογία, εφόσον αξιοποιηθεί σωστά, μπορεί να συμβάλει περισσότερο από οτιδήποτε άλλο στην προστασία του περιβάλλοντος», τόνισε, φέρνοντας παραδείγματα από τον τομέα της ακτοπλοΐας.
Τα νέα πλοία χαμηλών εκπομπών έχουν τη δυνατότητα να μειώνουν δραστικά τους ρύπους κοντά στις ακτές, αλλά και να λειτουργούν με χαμηλότερο επίπεδο θορύβου, συμβάλλοντας στη μείωση της ηχορύπανσης στα θαλάσσια οικοσυστήματα.
Πέρα από τις μαρίνες, ο κ. Σιόκουρος αναφέρθηκε και στην ανάπτυξη καταδυτικού τουρισμού, τονίζοντας ότι πρόκειται για δραστηριότητα υψηλής προστιθέμενης αξίας. Το CMMI καταγράφει και μελετά συστηματικά τους καταδυτικούς χώρους της Κύπρου, ενισχύοντας τη διασύνδεση του τομέα με τις τοπικές οικονομίες.
«Στην Αγία Νάπα, σχεδιάζουμε την εγκατάσταση τεχνητών υφάλων, αποδεικνύοντας στην πράξη πώς η τεχνολογία μπορεί να μετατραπεί σε επένδυση για το θαλάσσιο περιβάλλον», ανέφερε. «Οι δυνατότητες της γαλάζιας οικονομίας είναι πλούσιες -αρκεί να τις αξιοποιήσουμε με σύνεση και όραμα».
Η συζήτηση κατέληξε σε ένα κοινό συμπέρασμα: η πορεία προς μια πιο βιώσιμη ναυτιλία και έναν υπεύθυνο θαλάσσιο τουρισμό απαιτεί ισορροπία, καινοτομία και συλλογική δράση.
