Η τεχνολογική κούρσα ανάμεσα στην Κίνα και τις Ηνωμένες Πολιτείες δεν κρίνεται μόνο στα εργαστήρια τεχνητής νοημοσύνης, αλλά και βαθιά μέσα στα εργοστάσια κατασκευής ημιαγωγών.
Εκεί, μακριά από τα φώτα της δημοσιότητας, κινεζικές εταιρείες βρίσκουν τρόπους να «στύψουν» παλαιότερο εξοπλισμό και να πλησιάσουν επιδόσεις που θεωρητικά τους είναι απαγορευμένες.
Σύμφωνα με αποκαλύψεις των Financial Times, κινεζικά εργοστάσια που παράγουν προηγμένα chips για smartphones και εφαρμογές τεχνητής νοημοσύνης έχουν καταφέρει να αναβαθμίσουν τη λειτουργικότητα μηχανών βαθιάς υπεριώδους λιθογραφίας (DUV) της ολλανδικής ASML, παρακάμπτοντας στην πράξη τους διεθνείς περιορισμούς εξαγωγών.
Οι αμερικανικοί και ολλανδικοί έλεγχοι απαγορεύουν την πώληση των πιο εξελιγμένων DUV και όλων των μηχανών ακραίας υπεριώδους λιθογραφίας (EUV) στην Κίνα.
Έτσι, κινεζικές εταιρείες αναγκάζονται να βασίζονται σε παλαιότερα συστήματα, όπως το Twinscan NXT:1980i, για την παραγωγή chips τεχνολογίας επτά νανομέτρων — κρίσιμων για σύγχρονες εφαρμογές AI.
Στον κλάδο, τα «νανόμετρα» δεν περιγράφουν φυσικές διαστάσεις, αλλά επίπεδα τεχνολογικής πολυπλοκότητας.
Πηγές με γνώση του θέματος αναφέρουν ότι τα κινεζικά εργοστάσια προμηθεύονται εξαρτήματα από τη δευτερογενή αγορά: αναβαθμισμένους μηχανισμούς στήριξης του wafer, φακούς υψηλότερης ακρίβειας και αισθητήρες ευθυγράμμισης.
Τα εξαρτήματα αυτά εγκαθίστανται με τη βοήθεια τρίτων εταιρειών, αυξάνοντας την ακρίβεια και την απόδοση των μηχανών πέρα από τα όρια που επιτρέπεται επίσημα να αγγίξει η ίδια η ASML.
Το αποτέλεσμα είναι απτό: υψηλότερη παραγωγή chips τεχνητής νοημοσύνης και προηγμένων επεξεργαστών για κινητά, με λιγότερες απώλειες και χαμηλότερο κόστος από ό,τι θα επέτρεπαν οι αρχικοί περιορισμοί.
Εταιρείες όπως η SMIC και η Huawei συγκαταλέγονται στους βασικούς χρήστες αυτών των γραμμών παραγωγής, αν και δεν είναι σαφές ποιο εύρος αναβαθμίσεων έχει εφαρμοστεί σε κάθε περίπτωση.
Οι πρακτικές αυτές αναδεικνύουν τα όρια των παγκόσμιων ελέγχων εξαγωγών. Οι ΗΠΑ πιέζουν εδώ και χρόνια συμμάχους όπως η Ολλανδία, η Ιαπωνία και η Νότια Κορέα να κλείσουν τα «παραθυράκια» πρόσβασης της Κίνας σε τεχνολογία αιχμής.
Ωστόσο, το ισχύον πλαίσιο επιτρέπει στην ASML να παρέχει τεχνική υποστήριξη για συντήρηση υπάρχοντος εξοπλισμού, όχι όμως αναβαθμίσεις που αυξάνουν την ακρίβεια ή την ταχύτητα παραγωγής πάνω από 1%.
Η απαγόρευση των EUV έχει ωθήσει τα κινεζικά εργοστάσια στη χρήση τεχνικών πολλαπλής έκθεσης DUV -μια λύση ακριβή και χρονοβόρα, που μειώνει την απόδοση. Οι ανεπίσημες αναβαθμίσεις εξαρτημάτων, όμως, περιορίζουν αυτές τις απώλειες.
Σύμφωνα με την TechInsights, η Κίνα έχει ήδη προχωρήσει πέρα από τα επτά νανόμετρα, με τον επεξεργαστή Kirin 9030 της Huawei να θεωρείται το πιο προηγμένο chip που έχει κατασκευαστεί ποτέ στη χώρα.
Η υπόθεση παρακολουθείται στενά από το Γραφείο Βιομηχανίας και Ασφάλειας των ΗΠΑ, το οποίο εξετάζει αυστηρότερους κανόνες για τη στήριξη που μπορεί να παρέχει η ASML.
Ωστόσο, μετά την πρόσφατη πολιτική αποκλιμάκωση μεταξύ Ουάσιγκτον και Πεκίνου, παραμένει ασαφές αν θα υπάρξουν άμεσες αλλαγές.
Το διακύβευμα είναι μεγάλο και για την ίδια την ASML. Η Κίνα ήταν ο μεγαλύτερος πελάτης της το 2024, με πωλήσεις 10,2 δισ. ευρώ -36% των συνολικών εσόδων.
Η εταιρεία έχει ήδη προειδοποιήσει ότι οι πωλήσεις προς την Κίνα θα μειωθούν αισθητά το 2026.
Μέχρι τότε, όμως, ο τεχνολογικός ανταγωνισμός δείχνει πως δεν κερδίζεται μόνο με απαγορεύσεις, αλλά και με ευρηματικότητα.
